تندیس عارف قزوینی کد SCD-072

ابوالقاسم عارف قزوینی (زاده ۱۲۵۹ در قزوین و درگذشته ۲ بهمن ۱۳۱۲ در همدان) شاعر و تصنیف‌ساز اهل ایران بود. عارف قزوینی در سال ۱۲۵۹ هجری خورشیدی در قزوین به دنیا آمد. پدرش «ملاهادی وکیل» بود. عارف صرف و نحو عربی و فارسی را در قزوین فرا گرفت. خط شکسته و نستعلیق را بسیار خوب می‌نوشت و موسیقی را نزد میرزا صادق خرازی فراگرفت. مدتی به اصرار پدر در پای منبر میرزا حسن واعظ، یکی از وعاظ قزوین، به نوحه‌خوانی پرداخت و عمامه می‌بست؛ ولی پس از مرگ پدر عمامه را برداشت و ترک روضه‌خوانی کرد.

عارف قزوینی در سال ۱۳۱۶ ه‍.ق به تهران آمد و چون صدای خوشی داشت، با شاهزادگان قاجار آشنا شد و مظفرالدین شاه خواست او را در ردیف فراش خلوتها درآورد، اما عارف به قزوین بازگشت.

در سال ۱۳۲۳ در زمان آغاز ۲۳ سالگی عارف زمزمه مشروطیت بلند گشته بود، عارف نیز با غزلهای خود به موفقیت مشروطیت کمک کرد. در سال ۱۳۳۵ یکی از دوستان عارف به نام «عبدالرحیم خان» خودکشی کرد و عارف بر اثر این به جنون مبتلا شد و نظام السلطنه مافی او را برای مداوا به بغداد برد. پس از چندی با شروع جنگ جهانی اول همراه نظام السلطنه به استانبول رفت.

ایرج میرزا شاعر طنز سرای معروف، منظومه عارفنامه را در هجو وی سرود. وی در سال ۱۳۳۷ ه‍.ق به تهران بازگشت و کنسرت با شکوهی ترتیب داد. در هنگام مرگِ کلنل محمد تقی خان پسیان در سال ۱۳۴۰ ه‍.ق در تشییع جنازهٔ او شرکت نمود و به مسببین این حادثه ناسزا گفت. هنگامی که خواستند سر کلنل را روی توپ بگذارند، عارف فریاد برآورد:

این سر که نشان سرپرستی است / امروز رها ز قید هستی است

با دیدهٔ عبرتش ببینید / کاین عاقبت وطن‌پرستی است